Άρθρα από το Links για τη Λιβύη. Αναδημοσιευμένα στη "Μαρξιστική Σκέψη", Μάιος-Αύγουστος 2011

Μαρξιστική Σκέψη, τόμος 2, Μάιος-Αύγουστος 2011

Ο δεύτερος τόμος της «Μαρξιστικής Σκέψης» κυκλοφορεί σε μια περίοδο όξυνσης της διεθνούς και εσωτερικής κατάστασης. Οι μεγάλες αραβικές εξεγέρσεις, το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα, η επιδείνωση της κρίσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι γεγονότα-ορόσημα με παγκόσμιο αντίκτυπο, που θα μας απασχολούν σίγουρα για καιρό. Σε αυτά τα θέματα, αλλά και την παταγώδη αποτυχία του Μνημονίου στην Ελλάδα και τα 140 χρόνια από την Παρισινή Κομμούνα, αφιερώνεται το τεύχος του περιοδικού. Ταυτόχρονα, ο αναγνώστης θα βρει άρθρα και αναλύσεις για θέματα ιστορίας, φιλοσοφίας, επιστήμης και τέχνης.

Κεντρική θέση στον τόμο έχει το αφιέρωμα στην Παρισινή Κομμούνα. Η πρώτη έφοδος της εργατικής τάξης στον ουρανό προσεγγίζεται πολύπλευρα με δυο κείμενα των θεμελιωτών του μαρξισμού, των Μαρξ και Ένγκελς, αφηγήσεις πρωταγωνιστών και αυτοπτών μαρτύρων της εξέγερσης, όπως ο Ιούλιος Βαλέ, η Λουίζ Μισέλ και ο Ελί Ρεκλί, ιστορικά άρθρα των Ρέιμοντ Ποστγκέιτ, Τάκη Μαστρογιαννόπουλου, Τόνι Κλιφ και μια θεωρητική ανάλυση του Ορέστη Πασχαλινά.

Το περιοδικό περιλαμβάνει ακόμη τις ενότητες:

Αραβικές εξεγέρσεις: Κείμενα των Γκ. Ατσκάρ, Φιντέλ Κάστρο, Π. Μπόιλ, Ί. Κιμ & Μ. Κάμερον και Χ. Κεφαλή.

Φουκουσίμα: Άρθρα των Κρις Ουίλιαμς και Κώστα Σκορδούλη.

Οικονομική κρίση: Κείμενα για το χρέος και την κρίση των Γ. Δραγασάκη, Π. Λαφαζάνη, Σ. Σακοράφα, Γ. Τόλιου, Μ. Χουσόν και Δ. Μάνου, καθώς και ευρύτερες θεωρητικές αναλύσεις από τους Μ. Σκούφογλου, Τζ. Τσουνάρα και Ντ. Κοτζ.

Ιστορία: Αφιέρωμα στον Ηλία Ρούνη, βασικό συντάκτη του παρουσιασμένου στον 1ο τόμο Πορίσματος του ΚΚΕ για την Υπόθεση Πλουμπίδη (1957).

Φιλοσοφία: Αφιέρωμα στον διακεκριμένο ρώσο μαρξιστή Γκεόργκι Πλεχάνοφ, με κείμενα του Πλεχάνοφ για τον Χέγκελ και των Α. Βορόνσκι και Λ. Αξελρόντ για τον Πλεχάνοφ.

Επιστήμη: Κριτική της θεωρίας του Ευφυούς Σχεδιασμού από τη Δ. Αναστασιάδη.

Τέχνη: Κείμενα του Χ. Κεφαλή για το θεατρικό «Δείπνο με τον σύντροφο Στάλιν» και του Γ. Χίρσφελντ για τη μινωική τέχνη.

Βιβλιοκριτικές: Παρουσιάζονται βιβλία της Ναόμι Κλάιν, του Τιμ Τζουλιάδη, του Α. Σάξτον και των Τζ. Μπ. Φόστερ-Μπ. Κλαρκ-Ρ. Γιορκ, το «Η Κραυγή του Λαού» των Βοτρέν-Ταρντί και αποσπάσματα από τις «Αϋπνίες» του Α. Αρνέλλου.

Η κεντρική διάθεση του περιοδικού γίνεται από τις Εκδόσεις Τόπος, Γενναδίου 6, 10678 Αθήνα, εκδόσεις 210, 8222835, βιβλιοπωλείο τηλ. 210 3221580, διαδικτυακός τόπος http://www.toposbooks.gr/contents/index_gr.php. Επίσης, μπορεί να επισκεφτείτε το διαδικτυακό τόπο της «Μαρξιστικής Σκέψης», www.marxistikiskepsi.gr.

Λιβύη: Πώς ο Καντάφι έγινε ένας υποστηριζόμενος από τη Δύση δικτάτορας

Για περισσότερες αριστερές απόψεις για την επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Λιβύη, πατήστε ΕΔΩ.

[English at http://links.org.au/node/2179.]

του Πίτερ Μπόιλ*

Στις 22 Φεβρουαρίου, ο Μουαμάρ Καντάφι καυχιόταν στην κρατική τηλεόραση ότι ο λαός της Λιβύης ήταν μαζί του και ότι αυτός ήταν η Λιβυκή Επανάσταση, ακόμη και ενώ ο φθίνων στρατός του από ειδικούς φρουρούς και πληρωμένους μισθοφόρους προσπαθούσε να πνίξει μια λαϊκή επανάσταση στο αίμα.

Πολίτες σφυροκοπούνταν και βομβαρδίζονταν από ελικόπτερα και αεροπλάνα. Ελεύθεροι σκοπευτές με πανίσχυρα όπλα πυροβολούσαν άοπλα πλήθη. Δυο πιλότοι οδήγησαν τα αεριωθούμενά τους στη Μάλτα αντί να βομβαρδίσουν το λαό τους και άλλοι δυο αναφέρεται ότι οδήγησαν στη συντριβή τα αεριωθούμενά τους, αντί να επιτεθούν στο λαό. Τμήματα των ενόπλων δυνάμεων, αρκετοί διπλωμάτες και ένα ζευγάρι υπουργών εγκατέλειψαν το καθεστώς και, την ώρα που γραφόταν το παρόν, το ανατολικό μέρος της Λιβύης ήταν στα χέρια των λαϊκών επαναστατικών επιτροπών.

Και καθώς περισσότερα τμήματα των ενόπλων δυνάμεών του άρχισαν να περνούν στο λαό, ο Καντάφι διέταξε να εκτελούνται οι στρατιώτες που αρνούνταν να πυροβολήσουν το λαό τους.

Αποτρόπαιες σκηνές της σφαγής αποκαλύφθηκαν στον κόσμο παρά τις απέλπιδες προσπάθειες του καθεστώτος Καντάφι να στεγανοποιήσει τη χώρα μπλοκάροντας το διαδίκτυο και αποκλείοντας δημοσιογράφους.

Πρώτα ο γιος του Καντάφι, ο Σαΐφ αλ Ισλάμ (ένας αγαπημένος των λαίμαργων αμερικάνικων και ευρωπαϊκών εταιρειών τα πρόσφατα χρόνια) και μετά ο ίδιος ο Καντάφι προσπάθησαν να αρνηθούν αυτά τα μακελειά ενώ ταυτόχρονα απειλούσαν τον Λιβυκό λαό με ανελέητα αντίποινα ενάντια σε εκείνους που τολμούσαν να ξεσηκωθούν ενάντια στο καθεστώς.

Ενώ ξετυλιγόταν η γενοκτονία του καθεστώτος ενάντια στο λιβυκό λαό, χρειάστηκαν μέρες προτού οι ΗΠΑ και οι άλλες δυτικές κυβερνήσεις ήταν έτοιμες να καταδικάσουν το καθεστώς γι’ αυτή την τερατωδία. Ακόμη και ως τις 23 Φεβρουαρίου ο πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα δεν είχε καταδικάσει τον Καντάφι ονομαστικά.

Από “κράτος απατεώνας” σε νεοφιλελεύθερο πελάτη

Κι όμως, κατά τη δεκαετία του 1980 και το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του 1990 το καθεστώς του Καντάφι δεχόταν επιθέσεις από τις ίδιες δυτικές κυβερνήσεις ως ένα “τρομοκρατικό κράτος απατεώνας” εξαιτίας της πολιτικής και υλικής υποστήριξής του σε αναρίθμητα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα σε όλο τον κόσμο. Η διοίκηση του αμερικανού προέδρου Ρόναλντ Ρίγκαν επέβαλε οικονομικές κυρώσεις στη Λιβύη και διεξήγαγε επιδρομές με βομβαρδισμούς για να δικάσει και να δολοφονήσει τον Καντάφι.

Το 1988, ταξίδεψα στη Λιβύη ως δημοσιογράφος για την αριστερή εφημερίδα DirectActionκαι επισκέφτηκα το βομβαρδισμένο σπίτι του Καντάφι. Έγραψα αρκετά άρθρα περιγράφοντας και υπερασπίζοντας την επανάσταση του 1969 στη Λιβύη.

Ωστόσο, στα τέλη της δεκαετίας του 1990 άρχισαν μυστικές διαπραγματεύσεις για μια επαναπροσέγγιση με τις ΗΠΑ και άλλες δυτικές κυβερνήσεις. Πρώτα, άρθηκαν οι κυρώσεις του ΟΗΕ το 1999 και κατά το 2006 οι ΗΠΑ ήραν τις δικές τους κυρώσεις και εξομάλυναν τις σχέσεις.

Οι ευρωπαίοι ηγέτες συνέρεαν στη Λιβύη με τους λαίμαργους επιχειρηματίες κρεμασμένους από τις άκρες των παλτών τους, και σύντομα αρκετές ευρωπαϊκές πετρελαϊκές εταιρείας έπιασαν πάλι δουλειές, με τράπεζες, αερογραμμές και αλυσίδες ξενοδοχείων να ακολουθούν. Ο πρώην εργατικός πρωθυπουργός της Βρετανίας Τόνι Μπλερ και ο βουτηγμένος στα σκάνδαλα, δεξιός ιταλός πρόεδρος Σίλβιο Μπερλουσκόνι έπαιξαν ηγετικούς ρόλους σε αυτή τη διαδικασία.

Ο γιος του Καντάφι, ο Σαΐφ, ήταν ο νεοφιλελεύθερος άνθρωπος της βιτρίνας για τη Λιβύη. Πρόσφερε μεγαλύτερη πρόσβαση στο κεφάλαιο, φορολογικές ελαφρύνσεις και ιδιωτικοποίηση. Σύμφωνα με μια έκθεση της κυβέρνησης της Λιβύης το 2010, κατά τα 10 προηγούμενα χρόνια το καθεστώς ιδιωτικοποίησε 110 εταιρείες που ανήκαν στο κράτος. Η ίδια έκθεση υποσχόταν να ιδιωτικοποιήσει το 100% της οικονομίας της Λιβύης με τον καιρό. Η προοπτική της ιδιωτικοποίησης των διυλιστηρίων πετρελαίου και άλλων συνδεόμενων τομέων της βιομηχανίας πετρελαίου υπόσχεται επιβλητικά κέρδη.

Τα συμφέροντα των ΗΠΑ

Ανησυχώντας ότι θα υπολείπονταν στον ευρωπαϊκό ανταγωνισμό, μια ομάδα πανίσχυρων αμερικάνικων εταιρειών (περιλαμβανόμενων των BP, Chevron, ConocoPhillips, Dow Chemical, ExxonMobil, Fluor, Halliburton, Hess Corporation, Marathon Oil, Midrex Technologies, Motorola, Northrop Grumman, Occidental Petroleum, Raytheon, Shell και United Gulf Construction Company) σύστησαν μια Αμερικανολιβυκή Επιχειρηματική Ένωση για να προλάβουν.

Ανάμεσα στους λομπίστες του καθεστώτος Καντάφι στην Ουάσιγκτον ήταν ο αρχι-νεοσυντηρητικός Ρίτσαρντ Περλ, ένας πρώην αξιωματούχος του Υπουργείου Άμυνας στη ριγκανική εποχή και ο πρόεδρος του Συμβουλίου Αμυντικής Πολιτικής των ΗΠΑ στην περίοδο Μπους.

Σύμφωνα με την αμερικανίδα πολιτική ανταποκρίτρια Λάουρα Ρόζεν, ο Περλ ταξίδεψε στη Λιβύη ως αμειβόμενος σύμβουλος στο Monitor Group, μια περίβλεπτη συμβουλευτική εταιρεία με έδρα τη Βοστόνη και στενούς δεσμούς με ηγετικούς καθηγητές στην Επιχειρηματική Σχολή του Χάρβαρντ:

«Ένα υπόμνημα του Monitor το 2007 κατονόμαζε ανάμεσα στις επιφανείς φιγούρες που είχε στρατολογήσει για να ταξιδέψουν στη Λιβύη και να συναντηθούν με τον Καντάφι “ως μέρος του Εγχειρήματος να ενισχυθεί το προφίλ της Λιβύης και του Μουαμάρ Καντάφι”, τον Περλ, τον ιστορικό Φράνσις Φουκουγιάμα, τον ειδικό του Πρίνστον για τη Μέση Ανατολή Μπέρναρντ Λιούις, το φημισμένο για τη συνέντευξη που είχε πάρει από τον Ρίτσαρντ Νίξον δημοσιογράφο Ντέιβιντ Φροστ, και τον ιδρυτή του εργαστηρίου μέσων του ΜΙΤ Νίκολας Νεγκροπόντε, αδελφό του πρώην υφυπουργού εξωτερικών και διευθυντή της εθνικής ασφάλειας Τζον Νεγροπόντε»¹.

Αρκετές μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες των ΗΠΑ, περιλαμβανόμενων των ConocoPhillips, Marathon Oil και Hess Corp, έχουν τώρα σημαντικά συμφέροντα στη βιομηχανία πετρελαίου της Λιβύης, σύμφωνα με μια αναφορά γεγονότων που ετοίμασε το Ρόιτερ στις 23 Φεβρουαρίου. Ωστόσο, το 80-85% των εξαγωγών πετρελαίου της Λιβύης πάνε στην Ευρώπη και εταιρείες όπως η British Petroleum, η ιταλική Eni, η ισπανική Repsol και η Royal Dutch Shell έχουν μερικά από τα μεγαλύτερα συμφέροντα.

Ιταλικά συμφέροντα

Στο φύλλο της 23ης Φεβρουαρίου της βρετανικής Guardian, οι Τομ Μπόουντεν και Τζον Χούπερ περιέγραψαν το ρόλο του Μπερλουσκόνι στο φλερτ της Ευρώπης με το καθεστώς του Καντάφι:

«Ο Καντάφι και ο Μπερλουσκόνι έχουν μια φημισμένα θερμή προσωπική σχέση. Λιγότερα καλά γνωστό, ωστόσο, είναι το γεγονός ότι ο Μπερλουσκόνι κάνει επιχειρήσεις με ένα από τα επενδυτικά οχήματα του Λιβυκού κράτους. Τον Ιούνιο του 2009, μια ολλανδικής έδρας φίρμα ελεγχόμενη από τη λιβυκή Αραβική Εταιρεία Ξένων Επενδύσεων, πήρε ένα μερίδιο 10% στην Quinta Communications, μιας βασισμένης στο Παρίσι εταιρεία παραγωγής και διανομής ταινιών. Η Quinta Communications ιδρύθηκε το 1990 από τον Μπερλουσκόνι σε συνεργασία με τον Ταράκ Μπεν Αμάρ, τον ανιψιό του μακαρίτη τυνήσιου ηγέτη Χαμπίμπ Μπουργκίμπα. Ο ιταλός πρωθυπουργός έχει ένα ποσοστό 22% στην εταιρεία μέσω μιας υποδιαίρεσης της Fininvest με μητρώο Λουξεμβούργου, της φίρμας στην καρδιά της εξαπλούμενης επιχειρηματικής αυτοκρατορίας του. Τον τελευταίο Σεπτέμβριο οι Λίβυοι έβαλαν έναν διευθυντή στο διοικητικό συμβούλιο της Quinta Communications να παρακάθεται μαζί με τους αντιπροσώπους του Μπερλουσκόνι.

Λίβυοι επενδυτές ήδη διατηρούν σημαντικά συμφέροντα σε αρκετές στρατηγικές ιταλικές επιχειρήσεις. Σύμφωνα με αναφορές, κατέχουν γύρω στο 1% της μεγαλύτερης εταιρείας πετρελαίου της Ιταλίας, της Eni· η LIA έχει ένα αναγνωρισμένο ποσοστό 2% στην ομάδα αεροναυπηγικής και άμυνας, τη Finmeccanica· η Lafico θεωρείται πως διατηρεί περισσότερο από 2% της Fiat και σχεδόν 15% μιας αναφερόμενης εταιρείας τηλεπικοινωνιών, της Retelit.

Οι Λίβυοι κατέχουν επίσης περίπου 22% του κεφαλαίου μιας υφαντουργικής εταιρείας, της Olcese. Ίσως η καλύτερα γνωστή επένδυσή τους είναι ένα μερίδιο 7,5% στην ομάδα της Α΄ Εθνικής Γιουβέντους. Αλλά αναμφίβολα η πιο αμφιλεγόμενη είναι άλλο ένα μερίδιο 7,5% στη μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας, την Unicredit»².

Η τελευταία ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις εξαγωγές όπλων αποκάλυψε τους μεγαλύτερους στρατιωτικούς προμηθευτές της Λιβύης στην Ευρώπη, ανέφερε η Deutsche Presse-Agentur:

«Η Ιταλία παρείχε εξαγωγικές άδειες συνολικού ύψους 112 εκατομμυρίων ευρώ, με μια μοναδική άδεια 108 εκατομμυρίων ευρώ για πολεμικά αεροπλάνα να αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του ποσού… Η Μάλτα εμφανίστηκε ως ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας, έχοντας εγκρίνει την πώληση μιας αποστολής ελαφρών όπλων 80 εκατομμυρίων ευρώ… Η Γερμανία ήταν τρίτη στη λίστα, με 53 εκατομμύρια ευρώ αδειών, κυρίως για εξοπλισμό ηλεκτρονικών παρεμβολών χρησιμοποιούμενων για να διαταραχτεί η κινητή τηλεφωνία, το Διαδίκτυο και η επικοινωνία GPS… Η Γαλλία επόταν με 30,5 εκατομμύρια ευρώ, ακολουθούμενη από τη Βρετανία με 25,5 εκατομμύρια ευρώ και το Βέλγιο με 22 εκατομμύρια ευρώ»³.

Βρετανικά συμφέροντα

Σύμφωνα με τους Μπόουντεν και Χούπερ της Guardian:

«Περίπου 150 βρετανικές εταιρείες έχουν εδραιώσει μια παρουσία στη Λιβύη αφότου οι ΗΠΑ και η Ευρώπη ήραν τις οικονομικές κυρώσεις το 2004, αφού η χώρα αποκήρυξε την τρομοκρατία, διέκοψε το πρόγραμμά της πυρηνικών εξοπλισμών και παρέδωσε δυο ύποπτους για τη βομβιστική υπόθεση του Λόκερμπι. Οι πιο προεξέχουσες ήταν οι εταιρείες πετρελαίου, οξυδερκείς στο να ρουφήξουν τα τεράστια αποθέματα καυσίμων της Λιβύης. Σε μια συμφωνία που συνάφθηκε το 2007 με τη μεσιτεία του Τόνι Μπλερ, η ΒΡ υπέγραψε ένα σύμφωνο εξερεύνησης 650 εκατομμυρίων λιρών που της επέτρεπε να ερευνήσει για πετρέλαιο και αέριο, χερσαία και υποθαλάσσια, σε ένα κοινό εγχείρημα με την Εταιρεία Επενδύσεων της Λιβύης. Η Shell ερευνά επίσης για πετρέλαιο στη Λιβύη καθώς οι δυτικές εταιρείες επιδιώκουν να επωφεληθούν από μια χώρα με τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στην Αφρική και ουσιαστικές προμήθειες αερίου. Υψηλοί μεταπράτες του στριτ όπως οι Marks & Spencer, Next, Monsoon και Accessorize έχουν επίσης εγκατασταθεί στη χώρα για να υπηρετήσουν το μεγεθυνόμενο πληθυσμό της μεσαίας τάξης, καθώς τα εισοδήματα από το πετρέλαιο έχουν ρεύσει αργά προς τα κάτω στον ευρύτερο λιβυκό πληθυσμό. Εταιρείες όπως η AMEC, μια τεχνική φίρμα, και η Biwater, μια εταιρεία επεξεργασίας απορριμμάτων, έχουν προσφέρει υπηρεσίες στη Λιβύη, η οποία χρησιμοποιεί τα αποθέματά της σε πετρέλαιο για να αναμορφώσει τη χώρα μέσα μιας ευωχίας δαπανών υποδομής που θα κοστίσουν γύρω στα 310 δις ντινάρ κατά την επόμενη δεκαετία. Οι βρετανικές εξαγωγές στη Λιβύη εκτοξεύτηκαν στα 930 εκατομμύρια λίρες τα πρόσφατα χρόνια, ενώ η επιχειρηματική ορμή στη μετά την εποχή των κυρώσεων Λιβύη είναι τόσο μεγάλη που η οικονομία κατάφερε να αυξηθεί κατά περίπου 5% τον τελευταίο χρόνο, ενώ μεγάλο μέρος του υπόλοιπου κόσμου παρέπαιε».

Ο γιος του Καντάφι, ο Σαΐφ, μιλώντας στην ιδιωτική του σουίτα στο ξενοδοχείο πέντε αστέρων Κονότ στο Μαιφέαρ, είπε στη βρετανική Daily Mirror τον Ιούνιο του 2010:

«Ο Τόνι Μπλερ έχει μια έξοχη σχέση με τον πατέρα μου. Για μας είναι ένας προσωπικός οικογενειακός φίλος. Τον συνάντησα πρώτη φορά κάπου τέσσερα χρόνια πριν στο νούμερο 10. Έκτοτε τον έχω συναντήσει αρκετές φορές στη Λιβύη, όπου μένει με τον πατέρα μου. Έχει έρθει στη Λιβύη πολλές, πολλές φορές»⁴.

Η Λιβύη θεωρούσε τον Μπλερ έναν έμπιστο σύμβουλο για την Επενδυτική Αρχή της Λιβύης, ένα ρόλο που ο Μπλερ αρνείται τώρα. Αλλά ο Μπλερ έκανε τη βρώμικη δουλειά του καλά. Όπως αποκάλυψε μια ανταπόκριση του βρετανικού Independent στις 19 Φεβρουαρίου του 2011:

«Από την αναθέρμανση των σχέσεων ανάμεσα στη Λιβύη και τη Βρετανία, αξιωματούχοι ταξίδεψαν συχνά στην Τρίπολη ανάμεσα στο 2008 και το 2009 για να εκπαιδεύσουν την αστυνομία, και η Βρετανία έχει εξουσιοδοτήσει την εξαγωγή δακρυγόνων, εξοπλισμού ελέγχου του πλήθους, ελαφρών όπλων και εκτοξευτών βλημάτων διάρρηξης θυρών. Τρία χρόνια πριν οι υπουργοί συμφώνησαν να στείλουν στη Λιβύη οχήματα εξοπλισμένα με εκτοξευτήρες νερού. Υπάρχουν επίσης ανεπιβεβαίωτες αναφορές ότι οχήματα καταστολής ταραχών που έγιναν από βρετανικές εταιρείες ήταν παρόντα στη διάρκεια αστυνομικών επιθέσεων στη λιβυκή πόλη της Βεγγάζης με αμέτρητα θύματα.

Ένα από τα δολοφονικά ειδικά τάγματα με επικεφαλής έναν άλλο γιο του Καντάφι, τον Χαμίς, είναι μια μονάδα εκπαιδευμένη στη Βρετανία, σύμφωνα με μια ανταπόκριση του Associated Press στις 21 Φεβρουαρίου⁶.

Ο λαός χαμένος

Ενώ οι εξαγωγές πετρελαίου της Λιβύης της επέτρεψαν να οικοδομήσει συναλλαγματικά αποθέματα 150 δις δολαρίων, σχεδόν η μισή νεολαία της είναι άνεργη, σύμφωνα με το African Online News, ένα ανεξάρτητο αφρικανικό πρακτορείο ειδήσεων:

«Η Λιβύη είναι η πιο πλούσια βορειοαφρικανική χώρα… Αλλά αυτό δεν αντανακλάται στην πραγματική οικονομία του μέσου Λίβυου, με περίπου το μισό πληθυσμό να βρίσκεται έξω από την καθοδηγούμενη από το πετρέλαιο οικονομία. Το ποσοστό ανεργίας βρίσκεται σε ένα εκπληκτικό 30%, με την ανεργία των νέων να εκτιμάται ανάμεσα στο 40% και το 50%. Αυτό είναι το πιο υψηλό νούμερο στη Βόρεια Αφρική. Επίσης άλλοι δείκτες ανάπτυξης αποκαλύπτουν ότι λίγα από τα πετροδολάρια έχουν επενδυθεί για την ευημερία των 6,5 εκατομμυρίων κατοίκων της Λιβύης. Το επίπεδο εκπαίδευσης είναι χαμηλότερο από ό,τι στη γειτονική Τυνησία, που έχει λίγο πετρέλαιο, και ένα εκπληκτικό 20% των Λίβυων παραμένουν αναλφάβητοι. Μια ευπρεπής κατοικία δεν διατίθεται για το μεγαλύτερο μέρος του ευρισκόμενου σε μειονεκτική θέση μισού πληθυσμού. Ένα γενικά υψηλό επίπεδο τιμών στη Λιβύη ασκεί ακόμη περισσότερες πιέσεις σε αυτά τα νοικοκυριά. Αλλά το κλειδί της λαϊκής δυσαρέσκειας είναι η έλλειψη ευκαιριών εργασίας, που αντιφάσκει ισχυρά με τη λιβυκή εικόνα ενός πλούσιου έθνους που διαρκώς διαδίδεται από το καθεστώς και τα σοβιετικού στιλ μέσα του ενημέρωσης. Οι λίγες δυνατότητες για τους συνηθισμένους Λίβυους περιλαμβάνουν την αστυνομία ή τις ένοπλες δυνάμεις, τις κατασκευές και το μικρεμπόριο. Αλλά ακόμη κι εδώ οι γνωριμίες και η διαφθορά είναι αναγκαίες για να έχει κανείς τύχη»⁷.

Ο τομέας του πετρελαίου απασχολεί μόνο 4900 Λίβυους με άλλους 1000 εκπαιδευόμενους στο εξωτερικό, σύμφωνα με μια αναφορά της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου (ΕΕΠ) της Λιβύης τον Οκτώβριο του 2010⁸.

Μια προδομένη επανάσταση;

Στη δεκαετία του 1980, το καθεστώς του Καντάφι δεχόταν επιθέσεις από τη διοίκηση Ρίγκαν επειδή υιοθετούσε μια ισχυρά αντιιμπεριαλιστική γραμμή και έδινε χρηματική και υλική υποστήριξη σε πολλά εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα της περιόδου. Υπήρχαν επίσης μερικές αλλόκοτες δεξιές σέχτες που επεδίωκαν και μερικές φορές αποκτούσαν τη λιβυκή γενναιοδωρία. Το καθεστώς Καντάφι αναμειγνυόταν καταστροφικά και μερικές φορές αιματηρά στις φραξιονιστικές διαμάχες μέσα στο παλαιστινιακό απελευθερωτικό κίνημα.

Το καθεστώς Καντάφι ισχυρίζεται επίσης ότι πρόσφερε στους πολίτες του δωρεάν εκπαίδευση και υγεία, αν και η ποιότητα και η πρόσβαση δεν ήταν ίση. Αποκαλυπτικά, οι Λίβυοι που είχαν τα οικονομικά μέσα έχουν προτιμήσει να πηγαίνουν στη γειτονική Τυνησία (που δεν είναι πετρελαιοπαραγωγό κράτος) ή την Ευρώπη για σοβαρή ιατρική θεραπεία⁹.

Παρείχε στους εργάτες του κάποια πρόνοια αλλά δεν επέτρεπε τα συνδικάτα και ασφαλώς δεν μεταχειριζόταν τους σημαντικούς αριθμούς “φιλοξενούμενών” του εργατών δίκαια ή ισότιμα. Υπήρχαν κλειστά στρατόπεδα εργασίας για μερικούς από αυτούς τους εργάτες από άλλες χώρες και τα συνδικάτα δεν επιτρέπονταν. Μια παράξενη προσωπολατρία γύρω από τον Καντάφι ήταν προφανής και ενώ υπήρχε μια επίφαση λαϊκής δημοκρατίας κάποιου είδους μέσω ενός συστήματος “λαϊκών συνεδρίων”, αυτά είχαν μόνο μια ονομαστική ύπαρξη.

Ο αριστερός σχολιαστής Ταρίκ Αλί απέρριψε την καθοδηγημένη από τον Καντάφι επανάσταση του 1969 ως «μια επίδειξη στο σύνολό της, όπως οι ιστορίες επιστημονικής φαντασίας με φαντάσματα»¹⁰. Αλλά υπήρξε μια πολιτική επανάσταση το 1969 που οδήγησε όντως στην εθνικοποίηση της λιβυκής βιομηχανίας πετρελαίου και κάποια ευρύτερη αναδιανομή του πετρελαϊκού πλούτου, η οποία βρισκόταν σε ισχυρή αντίθεση με εκείνη σε χώρες όπως η Σαουδική Αραβία. Επρόκειτο για μια εθνικιστική επανάσταση παρόμοια εκείνης που οδήγησε ο Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ στην Αίγυπτο το 1952, η οποία επίσης αυτοαποκαλούνταν «σοσιαλιστική».

Οι ΗΠΑ και οι άλλες ιμπεριαλιστικές κυβερνήσεις διαρκώς έβλεπαν την επανάσταση του 1969 ως μια επίθεση στο υποτιθέμενο δικαίωμά τους να εκμεταλλεύονται τους πετρελαϊκούς πόρους της Λιβύης. Ο Ντέιβιντ Μακ, ένας πρώην αμερικανός διπλωμάτης και αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, εξήγησε πώς αντέδρασαν οι ΗΠΑ στο ForeignServiceJournal του Ιανουαρίου 2011:

«Το 1969, οι αεροπορικές βάσεις των ΗΠΑ και της Βρετανίας στη Λιβύη ήταν φθίνουσας στρατηγικής σημασίας, αλλά η Τρίπολη είχε γίνει ένας παραγωγός ενέργειας ζωτικός για τις οικονομίες των δυτικοευρωπαίων συμμάχων μας και επικερδής για τις αμερικάνικες εταιρείες. Ενώ οι ΗΠΑ ακόμη απολάμβαναν μια θερμή σχέση με έναν γηράσκοντα μονάρχη και το σκληρωτικό πολιτικό του σύστημα, οι λιβυκές πολιτικές στάσεις δεν ήταν απομονωμένες από τον υπόλοιπο αραβικό κόσμο. Ο πόλεμος του Ιουνίου 1967 είχε αφήσει τους Άραβες παντού με ένα αίσθημα ταπείνωσης και την πεποίθηση ότι η Ουάσιγκτον είχε βοηθήσει τη νίκη του Ισραήλ, που είχε επιτευχθεί κατά μεγάλο μέρος με την ερημωτική αιφνιδιαστική του επίθεση στην Αιγυπτιακή Αεροπορία. Αυτό έθεσε τη σκηνή για τη Λιβυκή Επανάσταση της 1ης Σεπτέμβρη του 1969. Τελικά, η πολιτική των ΗΠΑ προσαρμόστηκε σε αυτές τις νέες πραγματικότητες. Ο Χένρι Κίσινγκερ, ο οποίος ήταν ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον, ισχυρίζεται στις αναμνήσεις του ότι ευνοούσε ένα κρυφό σχέδιο δράσης για να ανατραπούν οι νέοι λίβυοι ηγέτες και να διατηρηθεί η αεροπορική βάση, αλλά υποχώρησε στην άποψη του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την προτεραιότητα των πετρελαϊκών συμφερόντων και την περιοριζόμενη αξία της στρατιωτικής μας βάσης. Πολύ αργότερα, στη διάρκεια της διοίκησης Ρίγκαν, οι ΗΠΑ υποστήριξαν και πρόσφεραν ορισμένη στρατιωτική εκπαίδευση στους εμιγκρέδες αντιπάλους του καθεστώτος Καντάφι. Αποδείχτηκαν αναξιόπιστοι».

Σύμφωνα με τις αναμνήσεις του Χένρι Κίσινγκερ, η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον είχε προετοιμάσει ένα μυστικό πρόγραμμα για τη δολοφονία του Καντάφι και των άλλων Λίβυων που είχαν ηγηθεί της επανάστασης του 1969 ενάντια σε μια διεφθαρμένη μοναρχία, αλλά αυτό εγκαταλείφθηκε επειδή οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες Exxon και Mobil προτιμούσαν να συνάψουν μια συμφωνία με το καθεστώς, αν και με πιο σκληρούς όρους.

Το καθεστώς Καντάφι διένυσε ένα μακρύ δρόμο από τότε. Ήταν μια αυξανόμενη προδοσία υποσχέσεων και των κατακτήσεων του 1969, κερδίζοντας την αποδοχή του ΔΝΤ για πρόοδο στη νεοφιλελεύθερη μεταρρύθμιση:

«Ένα φιλόδοξο πρόγραμμα για την ιδιωτικοποίηση των τραπεζών και την ανάπτυξη του εκκολαπτόμενου χρηματιστικού τομέα βρίσκεται καθ’ οδό. Οι τράπεζες έχουν μερικά ιδιωτικοποιηθεί, τα επιτόκια τεθεί εκτός ελέγχου και ο ανταγωνισμός έχει ενθαρρυνθεί. Συνεχιζόμενες προσπάθειες να αναδιαρθρωθεί και να εκσυγχρονιστεί η Κεντρική Τράπεζα της Λιβύης βρίσκονται καθ’ οδό με τη βοήθεια του Ταμείου… Οι δομικές μεταρρυθμίσεις σε άλλες περιοχές έχουν προοδεύσει. Η έγκριση στις αρχές του 2010 ενός αριθμού από μακρόπνοους νόμους προμηνύει καλά νέα για την ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα της ανάπτυξης και την προσέλκυση ξένων άμεσων επενδύσεων… Μια περιεκτική μεταρρύθμιση των δημόσιων υπηρεσιών απαιτείται για να διευκολυνθεί η πιο αποτελεσματική [διαβάστε χαμηλότερη και αυστηρότερη] πολιτική μισθών και απασχόλησης που θα ανταποκρινόταν στις ανάγκες μιας νεαρής και αυξανόμενης εργατικής δύναμης. Οι πρόσφατες αναπτύξεις στη γειτονική Αίγυπτο και Τυνησία είχαν περιορισμένο οικονομικό αντίκτυπο στη Λιβύη ως τώρα. Για να αντισταθμιστεί το αντίκτυπο των υψηλότερων παγκόσμιων τιμών τροφίμων, η κυβέρνηση κατάργησε, στις 16 Ιανουαρίου, τους φόρους και τους δασμούς στα τοπικά παραγόμενα και εισαγόμενα τρόφιμα. Αργότερα τον Ιανουάριο, η κυβέρνηση επίσης ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός μεγάλου ταμείου πολλών δις δολαρίων για την επένδυση και την τοπική ανάπτυξη, που θα εστιάσει στην παροχή στέγης για τον αυξανόμενο πληθυσμό»¹¹.

Το ΔΝΤ θα χρειαστεί να καταπιεί αυτή την πρόβλεψη. Η αποπνικτική πολιτική καταπίεση (που ήταν πιο άγρια στο ανατολικό μέρος της χώρας, το οποίο είναι επίσης το πιο φτωχό), η διαφθορά, ο νεποτισμός και ο επιδεικτικός τρόπος ζωής που απολάμβαναν στο εξωτερικό τα παιδιά του Καντάφι αποδείχτηκαν υπερβολικά πολλά. Και το παρακινητικό παράδειγμα της νεολαίας της Τυνησίας, της Αιγύπτου, του Μπαχρέιν, της Αλγερίας, της Υεμένης, της Συρίας, της Ιορδανίας και του Τζιμπουτί βοήθησαν το σπινθήρα.

Αυτό που οδήγησε αυτή τη νέα λιβυκή επανάσταση είναι ο εκφυλισμός του καθεστώτος που γεννήθηκε από την επανάσταση του 1969 σε έναν οικογενειακό καπιταλισμό. Ο λαϊκός χαρακτήρας της νέας επανάστασης είναι αναμφισβήτητος, απέχει από το να είναι σαφές τι είδους καθεστώς θα αναδυθεί από αυτή. Τα ίδια λαίμαργα και ισχυρά δυτικά συμφέροντα που πρώτα επιτέθηκαν στο καθεστώς του Καντάφι και μετά το υποστήριξαν προετοιμάζονται για μια αλλαγή τακτικής, που περιλαμβάνει την εξέταση της άμεσης στρατιωτικής επέμβασης.

Όπως παρατήρησε φημισμένα ο βρετανός πρωθυπουργός του 19ου αιώνα λόρδος Πάλμερστον:

«Δεν έχουμε αιώνιους συμμάχους και δεν έχουμε διαρκείς εχθρούς. Τα συμφέροντά μας είναι αιώνια και διαρκή».

Ας ελπίσουμε ότι οι δημιουργοί της νέας Λιβυκής Επανάστασης θα προσέξουν τα μαθήματα από τη δική τους ιστορία.

Σημειώσεις

1. Λάουρα Ρόζεν, AmongLibya'slobbyists, http://www.politico.com/blogs/laurarozen/0211/Among_Libyas_lobbyists.html.

2. Τομ Μπόουντεν και Τζον Χούπερ, Gaddafis' hidden billions: Dubai banks, plush London pads and Italian water, http://www.guardian.co.uk/world/2011/feb/22/gaddafi-libya-oil-wealth-portfolio.

3. Report exposes Italy and Malta as top EU arms exporters to Libya, http://www.monstersandcritics.com/news/africa/news/article_1621386.php/Report-exposes-Italy-and-Malta-as-top-EU-arms-exporters-to-Libya.

4. Νάμπιλα Ραντμάνι, Τιμ Σίπμαν και Πίτερ Άλεν, Tony Blair our very special adviser by dictator Gaddafi's son, http://www.dailymail.co.uk/news/article-1284132/Tony-Blair-special-adviser-dictator-Gaddafis-son.html.

5. Τζερόμ Τέιλορ, How Britain taught Arab police forces all they know, http://www.independent.co.uk/news/world/politics/how-britain-taught-arab-police-forces-all-they-know-2219270.html.

6. Ταρέκ ελ Ταμπαλουί, Gadhafi's hold on power is suddenly under threat, http://www.macon.com/2011/02/21/1459998/gadhafis-hold-on-power-is-suddenly.html.

7.Libya economy reveals basis for protests, http://www.afrol.com/articles/37336.

8. Foreign oil companies in Libya employ 4,900, http://www.libyaonline.net/index.php?option=com_content&view=article&id=145522.

9. Τζαμέλ Αρφαουί, Libyan critics dispute health care quality reports, http://www.magharebia.com/cocoon/awi/xhtml1/en_GB/features/awi/features/2010/04/13/feature-01.

10. ΤάρικΑλί, This is an Arab 1848. But US hegemony is only dented, http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/feb/22/arab-1848-us-hegemony-dented.

11. IMF Executive Board Concludes 2010 Article IV Consultation with the Socialist People’s Libyan Arab Jamahiriya, http://www.imf.org/external/np/sec/pn/2011/pn1123.htm.

*Ο Πίτερ Μπόιλ είναι πρόεδρος της σοσιαλιστικής οργάνωσης Socialist Alliance στην Αυστραλία. ΤοπαρόνδημοσιεύθηκετοΦεβρουάριοτου 2011 στοLinks International Journal of Socialist Renewal, http://links.org.au/node/2179. Αναδημοσιεύεται στη Μαρξιστική Σκέψη, τόμ. 2, σελ. 23-31.

Το ΝΑΤΟ στη Λιβύη: ένα τακτικό αναγκαίο κακό

Για περισσότερες αριστερές απόψεις για την επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Λιβύη, πατήστε ΕΔΩ.

[English at http://links.org.au/node/2247.]

των Ίγκι Κιμ και Μαρς Κάμερον*

Η επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Λιβύη είναι ένα αναγκαίο κακό. Κακό, ναι, αλλά αναγκαίο παρ’ όλα αυτά. Τουλάχιστον για την ώρα.Η βάρβαρη πραγματικότητα των πρώτων εβδομάδων του Μαρτίου ήταν η εκλογή ανάμεσα στη συντριβή του κέντρου της απελευθερωμένης Λιβύης στη Βεγγάζη ή την εξασφάλιση του πολύ αναγκαίου χρόνου (και της προστασίας) για την αναδιοργάνωση των επαναστατικών δυνάμεων – με οποιοδήποτε τρόπο αυτό ήταν αναγκαίο να αποκτηθεί, με δεδομένες τις επείγουσες επιταγές του πραγματικού αγώνα. Οι σκοποί πραγματικά εξουσιάζουν τα μέσα. Αυτή είναι η αναπόφευκτη πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν όλες οι μάζες σε πολιτική κίνηση, επιδιδόμενες σε ανοικτό, ταξικό πόλεμο, και όχι λιγότερο σε έναν που έχει περάσει στον ένοπλο αγώνα.

Δημοκρατική Επανάσταση βασισμένη στη λαϊκή εξουσία.

Αυτό που άρχισε στη Λιβύη στις 17 Φλεβάρη του 2011 είναι μια επανάσταση. Η μάζα των κυρίως νεαρών Λίβυων που έκαναν τη “βίαιη είσοδό τους στην ιστορία” κάνουν μια επανάσταση. Είναι οι ξεβράκωτοι μιας εθνικής δημοκρατικής επανάστασης ενάντια στο αυταρχικό, φιλοϊμπεριαλιστικό καθεστώς του Καντάφι. Αυτή η εξαθλιωμένη νεολαία, όπως οι αρχικοί ξεβράκωτοι είναι η μηχανή της επανάστασης. Χωρίς τίποτα να χάσουν, διατηρούν το δυναμικό να οδηγήσουν τη Λιβυκή Επανάσταση σε γιακοβίνικους δρόμους.

Από την έναρξή της, η επανάσταση έχει ήδη – αυθόρμητα – δώσει γένεση σε όργανα λαϊκής εξουσίας. Αυτό-οργανωμένες επιτροπές διευθύνουν κάθε απελευθερωμένη πόλη από τα μέσα Φλεβάρη. Οι πρώτες αναφορές από τη Βεγγάζη ήταν γεμάτες από της αυθόρμητες δραστηριότητες αυτό-οργάνωσης των νεαρών επαναστατών, περιλαμβανόμενης της κατάσχεσης μπουλντοζών από τους δυτικούς εργολάβους για να εισβάλουν στις αποθήκες όπλων του Καντάφι. Αυτοί οι νέοι εξοπλίστηκαν και συνέχισαν να αυτό-οργανώνονται σε μια σκληροτράχηλη λαϊκή πολιτοφυλακή – τη σπονδυλική στήλη του τωρινού αγώνα για να απελευθερωθεί το δυτικό μέρος της χώρας.

Η αστική φιλελεύθερη ηγεσία της επανάστασης στηρίζεται πάνω σε αυτή την ένοπλη προλεταριακή και μισο-προλεταριακή κοινωνική βάση. Ναι, μερικοί από τους ηγέτες αποσκίρτησαν από το κανταφικό καθεστώς. Αλλά το περιθώριο ελιγμών τους καθορίζεται από τους δυναμικούς ταξικούς ανταγωνισμούς κάθε τέτοιας πολυταξικής δημοκρατικής επανάστασης που οδηγείται από την κινητοποίηση μιας νεανικής προλεταριακής μάζας. Το κυριαρχούμενο από τους αστούς Μεταβατικό Εθνικό Συμβούλιο (ΜΕΣ) στηρίζεται στην ισχύ των λαϊκών επιτροπών. Η ιδρυτική διακήρυξη του ΜΕΣ, εκδομένη στις 5 Μάρτη, ανοίγει με την εξής εισαγωγή: «Το Συμβούλιο αντλεί τη νομιμότητά του από τα συμβούλια πόλεων που διευθύνουν τις απελευθερωμένες πόλεις και που έχουν μετασχηματιστεί από την επανάσταση της 17ης Φλεβάρη».

Παραπέρα, η διακήρυξή τους τεσσάρων σημείων εισάγεται με το εξής πρώτο σημείο: «Το Συμβούλιο τονίζει ότι ο πιο σημαντικός ρόλος παίζεται από τη νεολαία. Αυτή ήταν η βάση για τη θεμελίωση της επανάστασης και η εστιακή δύναμη για τους Λίβυους ώστε να φτάσουν εκεί που βρίσκονται σήμερα όντας ικανοί να απαιτούν τον τερματισμό του δικτατορικού καθεστώτος».

Το (αστικό) δημοκρατικό πρόγραμμα οχτώ σημείων του ΜΕΣ αντανακλά τον πολυταξικό χαρακτήρα του. Είναι ένα περιληπτικό ντοκουμέντο που επιδιώκει να προσαρμόσει όλες τις αποχρώσεις και τα ρεύματα δημοκρατικών δυνάμεων που εμπλέκονται στην επανάσταση. Οι οικονομικές παράγραφοι είναι αρκετά γενικές, διακηρύσσοντας ότι «η οικονομία του έθνους [πρόκειται] να χρησιμοποιηθεί σε όφελος του λιβυκού λαού, δημιουργώντας αποτελεσματικούς οικονομικούς θεσμούς ώστε να ξεριζωθεί η ανεργία και η φτώχεια».

Η νέμεση του ιμπεριαλισμού: Λιβυκή νεολαία ή Δυτική “κοινή γνώμη”;

Η Λιβυκή Επανάσταση, ως τώρα, αντιπροσωπεύει την πιο εκτεταμένη από την παναραβική επαναστατική διαδικασία. Η διαλεκτική αυτού είναι ότι, από τη μια μεριά, αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη απειλή για τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα σε όλο τον αραβικό κόσμο – ένα φάρο που πρέπει να σβηστεί· από την άλλη μεριά, η Λιβυκή Επανάσταση επίσης αντιπροσωπεύει τη μοναδικά μεγαλύτερη αντίρροπη δύναμη ενάντια στην αναπόφευκτη ώθηση του ΝΑΤΟ προς τη λεηλασία, πέρα από την τωρινή τακτική του σύγκλιση με την επανάσταση.

Μια αναγνώριση αυτής της διαλεκτικής λείπει από τη διαμάχη στην αριστερά. Οι αντίπαλοι της επέμβασης του ΝΑΤΟ φαίνεται να απορρίπτουν το ζωτικό, υποκειμενικό παράγοντα της αυτό-οργανωμένης και αυτό-εξοπλισμένης λιβυκής νεολαίας. Προειδοποιούν μέχρις αηδίας για τους τελικούς σκοπούς του ιμπεριαλισμού, είτε πρόκειται για το πετρέλαιο, είτε για την ενσωμάτωση της αραβικής επανάστασης. Ωστόσο, η καταφυγή στις προθέσεις, τα κίνητρα και τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων δεν αποτελεί απάντηση στις συγκεκριμένες επιτακτικές ανάγκες, στο εδώ και το τώρα της Λιβυκής Επανάστασης. Η προειδοποίηση για μελλοντικούς κινδύνους δεν μπορεί να αντικαταστήσει, η να δικαιολογήσει την παραγνώριση, μια ξεκάθαρης και παρούσας επείγουσας ανάγκης.

Καταλαβαίνουμε τι θέλει το ΝΑΤΟ από όλο αυτό. Και δεν έχουμε καμιά ψευδαίσθηση ότι η «Δυτική κοινή γνώμη» (ασφαλώς με την εξατομικευμένη, παθητική μορφή της) θα συγκρατήσει το χέρι του ΝΑΤΟ. Αυτό στο οποίο έχουμε εμπιστοσύνη, όμως, είναι η παραπέρα ριζοσπαστικοποίηση της λιβυκής επαναστατικής νεολαίας. Προχωρούν μπροστά. Μια μεγάλη δυστυχία που ώθησε την εξέγερσή τους στην ανατολή ήταν η ανήκουστη και πρωτοφανής κερδοσκοπία των δυτικών εταιρειών και εργολάβων, στους οποίους δόθηκε η εν λευκώ εξουσιοδότηση για τα πετρέλαια της περιοχής από τον Καντάφι. Σε κάθε περίπτωση, η υποστήριξή μας στη Λιβυκή Επανάσταση δεν θα έπρεπε να εξαρτάται από τις εσωτερικές δυναμικές και δυνάμεις της, ή το χαρακτήρα της ηγεσίας της. Οι επαναστάσεις είναι ακατάστατες υποθέσεις. Καθοδηγούνται και ωθούνται από κάθε λογής ανθρώπους. Οι οπορτουνιστές μαζεύονται δώθε-κείθε. Η διαφαινόμενη απουσία συνειδητά μαρξιστικών δυνάμεων θα περιορίσει το στρατηγικό όραμα και τη διαδρομή των πληβειακών γραμμών, παρά το προωθημένο επίπεδό τους αυτό-οργάνωσης. Παρ’ όλα αυτά, ο βαθιά αυτό-οργανωμένος και αυτό-εξοπλισμένος χαρακτήρας της επανάστασης είναι ο ίδιος πολύ σημαντικός. Έχει προκαλέσει ρωγμές στους καταπιεστικούς θεσμούς του κανταφικού κράτους. Έχει ήδη ασκήσει πίεση στους αστούς ηγέτες της επανάστασης, που έχουν επίγνωση πάνω σε τι στηρίζεται η δύναμη και η νομιμοποίησή τους. Και βάζει τους ξεβράκωτους σε μια θέση πλεονεκτική απέναντι στον ιμπεριαλισμό, όταν ο τωρινός κρυφός ανταγωνισμός θα ξεσπάσει σε μια ανοιχτή αντιπαράθεση. Η απουσία ενός μαρξιστικού κόμματος δεν είναι απαραίτητο να εμποδίσει αυτή την ανάπτυξη σε ένα ημι-αποικιακό έθνος (η εθνική απελευθέρωση, κατόπιν όλων, είναι βασική αστική στο χαρακτήρα).

Όπως και να έχει, οι επαναστάτες δεν έχουν το δικαίωμα να αναζητούν βοήθεια από οπουδήποτε μπορεί να έρθει, με δεδομένες τις συγκεκριμένες συνθήκες και τις επιταγές που αντιμετωπίζουν; Η επέμβαση του ΝΑΤΟ ζητήθηκε τόσο από το ΜΕΣ όσο και από την εργατική βάση του. Ασφαλώς αυτό δεν μπορεί να απορριφθεί από τους αριστερούς της Δύσης ως κάποιο είδος ψευδούς συνείδησης ή πλανημένου αιτήματος. Οι ιδιαίτερες δυσκολίες της επανάστασης και ο ένοπλος αγώνας της έχουν καθοριστεί από τη μοναδική γεωπολιτική διαίρεση της Λιβύης ανάμεσα στην ανατολή και τη δύση (άνιση κατανομή των λαφύρων του πετρελαίου), και το χωρισμό τους από εντελώς εκτεθειμένο έδαφος ερήμου. Ασφαλώς οι ίδιοι οι Λίβυοι μαχητές είναι στην καλύτερη τακτική θέση να κρίνουν τις ανάγκες και τους περιορισμούς που απορρέουν από αυτές τις συνθήκες.

Ο κίνδυνος της υποκριτικής υποστήριξης

Ο ιμπεριαλισμός αμφιταλαντεύτηκε για το αν και πώς θα επέμβει. Το Παρίσι και το Λονδίνο τέθηκαν επικεφαλής, το πρώτο παίρνοντας την πρωτοβουλία για τη διπλωματική αναγνώριση του ΜΕΣ, και τα δυο ωθούμενα εμφανώς από την ανάγκη να επεκτείνουν την υποδεέστερη κυριαρχία τους στα πετρέλαια της Λιβύης. Παρά επανειλημμένες εκκλήσεις από το ΜΕΣ, οι άλλες δυνάμεις έσερναν τα πόδια τους. Τελικά, η Απόφαση 1973 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ ψηφίστηκε στις 19 Μάρτη. Επιπρόσθετα προς την πιθανή σύναψη συμφωνιών ανάμεσα στους ιμπεριαλιστές και ατομικούς ηγέτες του ΜΕΣ, παραμένει επίσης η πιθανότητα ότι η απόφαση του ΟΗΕ επηρεάστηκε από την αυθόρμητη, άμεση δράση των λίβυων εργατών πετρελαίου, που διέκοψαν τις προμήθειες προς τη Δυτική Ευρώπη ήδη από το Φεβρουάριο, σε μια προσπάθεια να ασκήσουν πίεση για την επέμβαση. Ο Economistανέφερε μια τέτοια δράση στις 21 Φεβρουαρίου στο πετρελαϊκό λιμάνι της Μπρέγκα. Αυτός ο συνδυασμός της μεσολάβησης από τα πάνω και της μαζικής άμεσης δράσης είναι ένα ενιαίο και αναπόσπαστο μέρος της ανάμεικτης ταξικής σύνθεσης και του χαρακτήρα της επανάστασης.

Η έκβαση, για την ώρα, μιλά από μόνη της. Η εξάλειψη της επαναστατικής πρωτεύουσας στη Βεγγάζη αποσοβήθηκε. Το κέντρο της απελευθέρωσης παραμένει ανέπαφο. Η λιβυκή πρωτοπορία επέζησε. Ένας συμβιβασμός με τον ιμπεριαλισμό – η έκκληση για επέμβαση του ΝΑΤΟ – πρόσφερε αυτή την αμυντική επιτυχία. Ο συμβιβασμός με τον ιμπεριαλισμό είναι σε μερικές περιστάσεις αναγκαίος. Όπως όταν κρίνεται η τύχη μιας επανάστασης. Οι Μπολσεβίκοι στο Μπρεστ-Λιτόφσκ είναι ένα φημισμένο παράδειγμα. Το Ανατολικό Τιμόρ το 1999 είναι ένα πιο διαφιλονικούμενο. Αλλά κανένα ποσό ιστορικής αναλογίας δεν μπορεί να αποδώσει δικαιοσύνη στις μοναδικές πραγματικότητες και αναγκαιότητες κάθε νέας συγκυρίας.

Η αναπόφευκτη παρεμβολή του ιμπεριαλισμού σε μια μετα-κανταφική Λιβύη δεν είναι επαρκής λόγος για να συνιστά κανείς την αδράνεια τώρα. Στη χειρότερη περίπτωση, το ερώτημα καταλήγει στο : είτε ένα αυταρχικό, φιλο-ιμπεριαλιστικό καθεστώς, είτε ένα φιλο-ιμπεριαλιστικό καθεστώς με βασικές (αστικές) δημοκρατικές προστασίες θεμελιωμένο σε μια κινητοποιημένη εργατική τάξη. Το προηγούμενο ήταν βέβαιο αν είχε δοθεί ελευθερία κινήσεων στον Καντάφι στην επίθεσή του ανατολικά. Η επέμβαση έχει τουλάχιστον εξασφαλίσει την επιβίωση της Βεγγάζης και της επανάστασης.

Ναι, οι επαναστατικές δυνάμεις της Λιβύης δεν ήταν αρκετά ισχυρές για να καταφέρουν ένα αποφασιστικό πλήγμα στον Καντάφι. Για τους αντιπάλους της επέμβασης το επακόλουθο είναι ότι οι επαναστάτες, συνεπώς, δεν θα είναι αρκετά ισχυροί να αντιμετωπίσουν τον ιμπεριαλισμό όταν έρθει η ώρα. Συνεπώς, το επιχείρημα απορρέει τότε ότι πρέπει να αντιτεθούμε στην ιμπεριαλιστική επέμβαση – η μη δηλωμένη αφετηρία όντας ότι η έκκληση των επαναστατών για βοήθεια ήταν αθέμιτη.

Μια γυναίκα θύμα βιασμού μπορεί να μην είναι αρκετά ισχυρό να απωθήσει ένα δυνατό βιαστή, αλλά η ανάγκη να καλέσουμε την αστική αστυνομία είναι παρ’ όλα αυτά συγκεκριμένη και φανερή. Αυτή η ανάγκη είναι ανεξάρτητη του αν η ικανότητά της να απωθήσει το βιαστή της σημαίνει ότι θα είναι πολύ “αδύναμη” να αντιμετωπίσει τους σεξιστές αστυνομικούς και τα δικαστήρια με ένα τρόπο που να ικανοποιεί το πρόγραμμά μας για τη γυναικεία απελευθέρωση. Το πώς θα αντιμετωπίσει τους αστυνομικούς και τα δικαστήρια μένει να το δούμε, αλλά πρέπει πρώτα να επιζήσει για να μπορέσει να φτάσει στα δικαστήρια. Ούτε η απόφασή μας να καλέσουμε την αστυνομία στηρίζεται στο αν νομιμοποιεί παραπέρα και σπείρει ψευδαισθήσεις για το αστικό κράτος. Η υποστήριξη της επέμβασης του ΝΑΤΟ δεν μπορεί να εξαρτηθεί από τέτοιες δευτερεύουσες θεωρήσεις. Ακριβώς όπως δεν μπορούσε το αίτημα για παρέμβαση των δυνάμεων της Αυστραλίας και του ΟΗΕ στο Ανατολικό Τιμόρ το 1999. Συγκεκριμένα ζητήματα κρίνονται σε ένα μαζικό αγώνα της πραγματικής ζωής. Οι επαναστάσεις είναι φοβερά πρακτικά πράγματα. Δεν μπορεί να μοιράζουμε φειδωλά την υποστήριξή μας σύμφωνα με το αν και πώς ικανοποιούν τους δικούς μας προγραμματικούς όρους.

Αντιτιθέμενοι στην επέμβαση του ΝΑΤΟ ακριβώς τώρα, διακινδυνεύουμε να προσφέρουμε υποκριτική υποστήριξη στη Λιβυκή Επανάσταση ενώ την υπονομεύουμε στην πράξη. Εκείνοι που το κάνουν αυτό παρακάμπτουν το καθοριστικό ερώτημα του ποιο είναι το επόμενο βήμα.

* Ο Μαρς Κάμερον είναι πρόεδρος της Λέσχης Αλληλεγγύης στη Κούβα και τη Βενεζουέλα του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ. Ο Ίγκι Κιμ είναι συγγραφέας του Η Καταγωγή του Ρατσισμού. Μια Μαρξιστική Θεώρηση. Το παρόν δημοσιεύθηκε στο LinksInternationalJournalofSocialistRenewal. Αναδημοσιεύεται στη Μαρξιστική Σκέψη τόμ. 2, σελ. 32-35.